Día Mundial d’a Zenzia ta la Paz y o Desembolique

Esta entrada también está disponible en: Aragonés Català Español Français English

LETROSOS CONTRA TERRAPLANISTAS

No me van a zenzia y no entiendo as mates. No ye o mío rollo. A yo me va escribir, lo mío ye a luenga, os idiomas. A mía millor amiga se me ride y me clama letrosa, porque a palabra se pareixe a leprosa, debe estar bella cosa asinas como que me falta un troz de zelebro que m’ha caito.

Bueno, vale, o que siga, pero para qué me sirve a yo lo de as ecuazions, as buscas y ixos coñazos? Se paga con ixo en o supermercau? Me van a dar un treballo millor por entender ixo? Ni de broma, porque yo quiero estar instagrammer y para ixo no fan falta as mates ni os rollos zientificos.

Lo unico ta lo que se m’ocurre que podría molar a zenzia ye ta refetar a los terraplanistas. Qué divertiu. Has visto o tuit ixe que corre por astí? Sí, sí, ixe que diz:

“A la fin un grupo terraplanista chileno! Luego seremos millons arredol d’o globo ????”

Me muero d’a risa. Pero no piensas que a tierra ye plana? Alavez, no ye un globo, no puede aber chen arredol!

Contando-te isto soi descubrindo que mola un poquet, no? Tiene o suyo punto entender o mundo, saber cómo funziona y o porqué d’as cosas. Asinas ye más difizil que m’engañen. Asinas cuan belún me diga que a tierra ye plana, que o cambio climatico no esiste u que os animals no sienten, podré dezir-les que esisten prebas en caso contrario y podré argumentar-lo. Uello, que voi a ganar toz os debates!

 width=

Venga, voi a chitar un gollada más abaixo a lo día Mundial d’a Zenzia ta la Paz y o Desembolique, que creigo que me ye prenzipiando a picar a curiosidat zientifica.

Descripzión

Cada año, o Día Mundial d’a Zenzia ta la Paz y o Desembolique promueve que os ziudadans sigan informaus sobre os abanzes zientificos, creyando soziedaz más sostenibles, a o mesmo tiempo que afavoreix a comprensión sobre a frachilidat d’o planeta en o cual vivimos. Iste Día ofrexe a oportunidat de mobilizar a toz os actors arredol d’un tema tan vital como este.

A zenzia aduya a lo progreso d’as soziedaz. Ixo ye indudable. Ye a ferramienta con a cuala conta o ser umano ta comprender o mundo que le rodeya y ta aplicar ixas conoixenzias en o suyo benefizio. Os abanzes zientificos nos permiten trobar soluzions a os nuevos desafíos economicos, sozials y medioambientals con os cuals construyir un futuro sostenible. A investigazión zientifica tiene, amás, un papel en a construzión d’a paz en fomentar a cooperazión internazional ta alcanzar o desembolique sostenible.

Más informazión:

 class=
Pachina web de Nazions Unidas

Os obchetivos y contenius d’ista propuesta pueden estar relazionaus con os vinculaus a o Día Internazional d’a Nina y a Muller en a Zenzia (11 de febrero) y o Día Mundial d’a Salut. (7 d’abril). Tamién lo relazionamos con una interesán conisión aragonesa: Escubrimiento d’una supernova dende de l’Observatorio Astronomico de Javalambre (12 d’aviento).

En Aragón

Aquí, como en muitos atros puestos, se zelebra con espezial intensidat o Día d’a Muller y a Nina en a Zenzia (11 de febrero). Gubierno d’Aragón, Universidat de Zaragoza, conzellos… levan a cabo amplias achendas d’autividaz (esposizions, mesas retunas, tallers y sesions didauticas). Aduya a abanzar en o camino por a igualdat d’oportunidaz y a trencar prechudizios.

Un detalle

Iste Día tiene o suyo orichen en a Conferenzia Mundial sobre a Zenzia, que se zelebró en Budapest en 1999, baixo l’auspizio d’a Unesco y o Consello Internazional ta la Zenzia (CIC). Amás, ubre a Semana Internazional d’a Zenzia y a Paz, que se zelebraba dende 1986 (Año Internazional d’a Paz).

Dende a suya proclamazión por a Unesco en 2001, o Día Mundial d’a Zenzia ta la Paz y o Desembolique ha chenerau muitos proyeutos, programas y fondos concretos ta la zenzia en tot o mundo. O Día tamién ha contribuyiu a fomentar a cooperazión entre zientificos que viven en rechions marcadas por conflictos, como por exemplo a creyazión d’a Organizazión d’a Zenzia Israelí-Palestina (IPSO), apoyada por a Unesco.

Cualques reflesions

O proposito d’ista chornada ye renovar o compromiso, tanto a libel nazional como internazional, en favor d’a zenzia ta la paz y o desembolique, y fer fincapiet en l’uso responsable d’a zenzia ta lo benefizio d’as soziedaz, en particular, ta la erradicazión d’a pobreza.

O Día Mundial tamién tiene por obcheto adubir una mayor conzienziazión en a opinión publica sobre a importanzia d’a zenzia y encaramullar a breca existén entre a zenzia y a soziedat. Ye una oportunidat ta reafirmar cada año a voluntat d’alcanzar os obchetivos proclamaus en a Declarazión sobre a Zenzia y l’Uso d’o Saber Zientifico:

  • Fortalexer a conzientizazión d’a soziedat sobre o papel d’a zenzia ta las soziedaz pazificas y sostenibles.
  • Promover a solidaridat nazional y internazional ta compartir a zenzia entre países.
  • Renovar o compromiso nazional y internazional ta l’uso d’a zenzia en benefizio d’as soziedaz.
  • Presentar os desafíos que enfrontina a zenzia y fomentar o refirme a la labor zientifica.

Proposas ta o/a profesor/a

Como introduzión cheneral, se recomienda o visionau d’un breu documento audiovisual de carauter cheneral: “Frontier Issues: Artifizial Intelligence and development”.

A partir d’as premisas formuladas en a informazión aportada, puede estar interesán promover bella conversazión (acomodada a edaz y ziclo) arredol de temas como: De qué forma aduya a zenzia a lo desembolique y a la paz? Tamién a zenzia y a teunolochía pueden estar utilizadas ta fins contrarias? (por exemplo, a industria armamentistica) Cómo puede revertir-se ixa idea? (Esplorar as contradizions siempre resulta estimulán).

Tamién se puede reforzar a conisión “aragonesa” arredol de zientificos y zientificas aragoneses/as, como o blog de l’Asoziazión Zenzia Viva.

En relazión con o Día Internazional d’a Nina y a Muller en a Zenzia, como botón de muestra puede vesitar-se a web Pioneras d’a Universidat de Zaragoza.
Ta una uellada “lateral” (as condizions de treballo, a deshumanizazión fren a la maquina…) podría servir como piet un fragmento de Tiempos Modernos (Chaplin).

Obchetivos que aduya a complir ista proposa

ESO:
  • Asumir responsablemén os suyos debers, conoxer y exerzer os suyos dreitos en o respeto a os demás, prauticar a toleranzia, a cooperazión y a solidaridat entre as personas y grupos, exerzitar-se en o dialogo, afianzando os dreitos umanos y a igualdat de trato y d’oportunidaz entre mullers y ombres, como valors comunas d’una soziedat plural, y parar-se ta l’exerzizio d’a ziudadanía democratica.
  • Avaluar y respetar a diferenzia de sexos y a igualdat de dreitos y oportunidaz entre els. Refusar a discriminazión d’as personas por razón de sexo u por cualsequier atra condizión u zircunstanzia personal u sozial. Refusar os estereotipos que supongan discriminazión entre ombres y mullers, asinas como cualsequier manifestazión de violenzia contra a muller.
  • Conzebir a conoixenzia zientifica como un saber integrau, que s’estructura en distintas disziplinas, asinas como conoxer y aplicar os metodos ta identificar os problemas en os diversos campos d’a conoixenzia y d’a esperenzia
Bachillerato:
  • Consolidar una madurez personal y sozial que les permita actuar de forma responsable y autonoma y desarrollar o suyo esprito critico. Preveyer y resolver pazificamén os conflictos personals, familiars y sozials.
  • Fomentar a igualdat efeutiva de dreitos y oportunidaz entre ombres y mullers, analisar y avaluar criticamén as desigualdaz y discriminazions existens, y en particular a violenzia contra la muller y empentar a igualdat real y a no discriminazión d’as personas por cualsequier condizión u zircunstanzia personal u sozial, con atenzión espezial a las personas con discapazidat.
  • Comprender os elementos y prozedimientos fundamentals d’a investigazión y d’os metodos zientificos. Conoxer y avaluar de forma critica a contribuzión d’a zenzia y a teunolochía en o cambio d’as condizions de vida, asinas como afianzar a sensibilidat y o respeto ta lo meyo ambién.

Materias con as cualas puede vincular-se

  • Valors eticas / troncal v.gr. Biolochía-Cheolochía u Matematicas (ESO, 1er ziclo)
  • Valors eticas / Educazión ta la ziudadanía y os dreitos umanos / troncal v.gr. Matematicas u Física-Quimica (ESO, 2º ziclo)
  • Bachillerato: A asignar en funzión de modalidat

Desembolique de competenzias

  • Competenzias sozials y zivicas